Tết cổ truyền Việt Nam là dịp để con cháu thể hiện lòng thành kính dâng lên tổ tiên thông qua mâm cỗ đầy. Những món ăn ngày tết luôn đa dạng, phong phú, đầy đủ tượng trưng cho những mong muốn năm mới sum vầy, no đủ.
1. Tết cổ truyền miền Bắc
- Thịt đông: Trong trẻo vạn niên, tình duyên tốt đẹp
Thịt đông ăn riêng biệt chỉ có vùng Bắc bộ mới có. Trong cái lành lạnh, miếng thịt đông nhừ tươm cùng miếng dưa hành là không thể thiếu trong các bữa cỗ. Món thịt đông thường bao gồm thịt lợn, bì, chân giò hoặc có thể là thịt gà. Sau khi nấu xong, muốn nồi thịt đông ngon đúng kiểu phải đậy kín vung, đem phơi sương, cho nồi thịt hấp thụ tinh hoa đất trời, như thế mới làm nên hương vị đặc biệt của nồi thịt đông.
- Bánh chưng: Biết ơn cha ông và đất trời xứ sở
Bánh chưng là món ăn ngày tết không thể thiếu trong dịp xuân về ở Bắc Bộ. Bánh chưng thể hiện tinh hoa của trời đất, lòng thành của con cháu dâng lên tổ tiên. Vị dẻo của gạo nếp, vị thơm lừng của đậu cùng vị béo của thị lơn điểm xuyết vị cay của tiêu hạt làm nên miếng bánh chưng ngon độc đáo.
- Giò chả: Trong ấm ngoài êm, phúc lộc đầy nhà
Là món ăn dịp tết không thể thiếu trong mâm cỗ. Miếng giò tượng trưng cho sự phú quý, sang trong. Thông thường những món giò như giò lụa, giò xào, giò bò được sử dụng trong dịp tết. Mỗi loại đều có 1 hương vị đặc trưng riêng. Một miếng giò hòa quyện cùng nước mắm nhĩ điểm thêm miếng dưa hành thì sẽ là một thưởng thức tuyệt vời trong dịp tết.
- Thịt gà luộc: Cầu gì được nấy, phúc đức đủ đầy
Thịt gà luộc là món ăn ngày tết không thể thiếu của người miền Bắc. Người bắc có tục lệ gà luộc nguyên con, để cúng tổ tiên, đoán vận mệnh qua chân gà luộc. Miếng thịt gà sau khi cúng xong ăn cùng lá chanh, muối tiêu là một món đặc sản mùi vị riêng biệt không lẫn vào đâu được.
2. Tết cổ truyền miền Trung
- Măng khô kho: Vạn sự tốt lành, No đủ cả năm
Măng khô ngâm nước cho mềm, xé nhỏ, thịt heo phải lựa thịt mông loại ngon, hoặc chân giò, xào săn lại xong cho vào xong, đun nhỏ lửa. Miếng măng khô kho thịt là món ăn đặc trưng ngày tết của người miền Trung, vị măng quyện cùng vị béo của thịt tạo nên món ăn đặc sắc của vùng đất khô cằn này. Ngoài ra món măng kho thịt còn được ăn với bánh tráng. Loại bánh trang phơi sương mềm, dẻo, cuộn cùng măng, rau sống chấm với nước măng kho. Đây là món ăn cổ truyền ngày tết không thể thiếu trong mâm cỗ của người miền Trung.
- Tré: Tình cảm khăng khí, gia đình hòa thuận
Tré là món ăn xuất phát từ cung đình, là món ăn dành cho bậc vua chúa vương giả. Thịt đầu heo luộc xong để ráo nước, thịt ba chỉ được ram vàng, cuộn với lá xong để lên men. Vị ngậy của ba chỉ cùng sụn sần sật của thịt đầu heo tạo nên cảm giác thích thú.
3.Tết cổ truyền miền Nam
- Thịt kho trứng: Vạn sự vuông tròn, hạnh phúc ngọt ngào
Nhắc đến món ăn ngày tết cổ truyền miền Nam không thể thiếu món thịt kho trứng hay thịt kho nước dừa. Thịt ba chỉ thái vuông, đem tẩm ướp rồi dúng nước dừa kho dừ với trứng. Miếng thịt thái vuông tượng trưng cho đất, trứng tròn tượng trưng cho trời. Món thịt kho trứng tượng trưng cho vạn sự vuông tròn hài hòa.
- Khổ qua nhồi thịt: Muộn phiền tiêu tan, mọi sự như ý
Ngoài món thịt kho trứng thì canh khổ qua cũng là một món ăn dịp tết cổ truyền đặc trưng của người miền Nam. Vị ngọt đậm đà của thịt hầm cùng nước súp điểm xuyết qua vị đắng đặc trưng của khổ qua. Ăn khổ qua mọi điều gian khổ sẽ tiêu tan, đón chào năm mới hạnh phúc ngọt ngào.
- Củ kiệu ngâm: Tiền bạc đầy nhà, thăng quan tiến chức
Kiệu phải được ngâm nước tro khoảng 1 đêm, sau đó làm sạch, phơi khô khoảng 4 giờ rồi ướp đường, cho vào lọ thủy tinh. Sau đó để giúp lên men, cho nước giấm nấu đường để nguội vào. Củ kiệu ngâm là món ăn tết cổ truyền miền Nam đặc trưng riêng, không đâu có. Củ kiệu ngâm tượng trưng cho tiền bạc, sự vinh hoa phú quý trong năm mới.
Ý nghĩa mâm cỗ Tết truyền thống của người Việt Nam
Tết là phải có mâm cỗ, trước cung gia tiên, sau thiết đãi gia đình, bạn bè. Mâm cỗ ngày tết tượng trưng cho thành quả làm ăn cả năm và là mong ước trong năm mới. Ngoài ra ý nghĩa tâm linh còn là lòng thành của con cháu dâng lên tổ tiên. Mâm cỗ thường gồm những món ăn ngày tết đặc trưng được sắp xếp, bày biện công phu.
Tất cả những món ăn này được thiết kế hài hòa, trình bày đẹp mắt tựa tấm lòng thành kính của con cháu mong ông bà phù hộ sang năm hạnh phúc, no đủ.
Ngày nay do cuộc sống bận rộn, không khí tết gần như không còn như xưa, đi kèm theo đó nhiều gia đình cũng giản dị trong mâm cúng. Tuy nhiên những món ăn đặc trưng như bánh chưng, giò, gà luộc của người Bắc hay thịt kho trứng, canh khổ qua ở Miền Nam vẫn là không thể thiếu. Mỗi món ăn đều có một ý nghĩa riêng, một hương vị đặc trưng. Nhưng tất cả đều là mong ước sang năm vui vẻ hạnh phúc, cuộc sống ấm no, đầy đủ.
